On ne voit pas bien qu’avec le coeur. L’essentiel est invisible pour le
yeux
Waar en wanneer is en was het begin en het einde van de wereld, het heelal, de
kosmos?
Zo’n vraag kan mij eindeloos fascineren vroeger en nu nog steeds. Vroeger, ik
geloof vanaf mijn 11de jaar, toen ik mijn eerste schreden zette in de wereld van de
abstracte logica, .
En daarop door puzzelend kon het mij gaan duizelen omdat een antwoord
ondenkbaar en niet te vinden is. Onze verstandelijke vermogens zijn ontoereikend.
Of het antwoord moet te vinden zijn buiten onze werkelijkheid. En dat is allemaal
heel spannend.
De oneindigheid van tijd en ruimte is gewoonweg niet te bevatten en overstijgt het
dagelijkse, aardse, zichtbare , voelbare, hoorbare. Kennelijk is er nog veel meer
tussen hemel en aarde.
Je zou de conclusie kunnen trekken dat wat je ziet louter een persoonlijke ervaring
is en niet meer dan dat . Een zelfbedachte constructie van de werkelijkheid.
En dat kunnen wij mensen allemaal met ons vermogen tot verbeelding en cognitie.
Hiermee onderscheiden wij ons van de dieren. Wij hebben een ervarende zelf en een
verhalende zelf. Mensen zijn in staat om een compleet verhaal van zichzelf en de
wereld te maken.
Ik heb me afgevraagd waarom ik mezelf deze vraag over tijd en ruimte stel,
waarom het mij zo puzzelt, mij fascineert en zelfs soms tot wanhoop kan drijven.
Het komt omdat bij mij de behoefte bestaat om de wereld, de werkelijkheid
kloppend te krijgen. Het moet kloppen zodat er geen vragen meer zijn.
En volgens mij is dit de inspiratiebron en motor voor filosofie, politiek, religie. En
moderne kunst daarentegen weet dat de wereld niet kloppend is en vindt hier zijn
inspiratiebron.
Daarom is voor mij kunst een manier is om met de wereld om te gaan.
In de romantiek die rond 1780 is ontstaan, is verbeelding voor het eerst een
belangrijke rol gaan spelen; Daarvoor diende de kunst veel meer om te laten zien
dat het wel allemaal klopt en dat er geen vragen meer zijn. Er was geen twijfel aan
het geloof, de verlichting zou het rationele antwoord zijn op alle vragen.
In de Romantiek is de persoonlijke individuele ervaring juist van belang en wordt
het niet-rationele belangrijk. De verbeelding krijgt een hoofdrol. Er is geen
harmonie meer maar twijfel, paradox, gespletenheid en chaos. Het zijn zaken die
worden geaccepteerd en horen bij het leven.
Zo sta ik er ook in. Als een nieuwe Romanticus, de tegenhanger van de nieuwe
Verlichting, de systemen, de robotisering. De tijd waar de grote data en de
algoritmes het voor het zeggen krijgen.
Juist in de onmetelijke ruimte waar de dingen niet te bevatten zijn speelt het echte
leven af. De liefde, schoonheid, het ontstaan van leven, de dood, het verlangen, de
gevoelens.
Een zin die mij is bijgebleven uit het (kinder)boek van “ le petite prince ” van
Antoine de Saint-Exupéry is de volgende:
“on ne voit pas bien qu’avec le coeur. L’essentiel est invisible pour le yeux” ( men ziet
slechts goed met het hart. Het echt belangrijke kan men met de ogen niet zien)
Een schrijver die mij daarom fascineert is Murakami. Als je zijn boeken leest
heb je steeds het gevoel dat je contact hebt met het mysterie terwijl het over de
ogenschijnlijk gewone alledaagse dingen gaat die soms surrealistisch aandoen
maar waar je eigenlijk niet de vinger op kan leggen. De verhalen maken originele
perspectieven mogelijk op zaken als identiteit, liefde, vrijheid en het lot. En brengen
een fundamentele gespletenheid in het menselijke bestaan tot uitdrukking.
Zijn boeken gaan vaak over een solitaire man die zijn leven op orde heeft en dan
geconfronteerd wordt met iets dat hem in de war brengt ; hij en zijn wereld raken
gespleten. Je krijgt het gevoel dat de mens niet anders kan dan zijn lot aanvaarden.
Ingrijpen in je leven heeft geen zin. Liefde, dood, seksualiteit, identiteit zijn zaken
die worden ervaren en waar men niet veel over te zeggen heeft.
In zijn boeken voel je die niet-realistische wereld als heel werkelijk.
Het is suspense, vermengd met melancholie en poëzie. Je weet niet wat er kan
gebeuren, wat het mysterie voor ons in petto heeft.
Ik vind het boeiend om literatuur, beeldende kunst en muziek met elkaar te
vergelijken
Literatuur bedient zich vooral van verhalen en doet een beroep op de verbeelding.
Muziek gaat direct naar het hart.
Beeldende kunst zit er volgens mij tussen in.
Ik denk dat het vooral te maken heeft met tijd, ruimte en voorstelling.
Muziek bedient zich hier niet van, literatuur juist wel.
Beeldende kunst wordt abstracter als deze elementen minder aanwezig zijn.
En ik vind het interessant en spannend om er mee te experimenteren, om je juist wel
te bedienen van tijd, ruimte en voorstelling en toch in aanraking te komen met de
andere wereld.
Iets wat Murakami ook doet in zijn verhalen.